عنوان مقاله
قاعده «التعزیر لکل فعل حرام» در پرتو سیاست تقنینی ایران
نویسندگان
حجت‌الله فتحی ،سمت :استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
چکیده
یکی از قواعد مهم فقهی در حقوق کیفری اسلام، قاعده تعزیر برای ارتکاب افعال حرام است؛ هرچند اصل قاعده مورد اتفاق می‌باشد؛ ولی قلمرو قاعده مورد اختلاف بوده، پنج دیدگاه فقهی درباره آن وجود دارد. سیاست تقنینی ایران درباره این قاعده، بر این دیدگاه مبتنی است که فقط در گناهانی که نظم اجتماعی را دچار مشکل می‌سازند، جرم‌انگاری صورت می‌گیرد و حوزه جرم‌انگاری شامل همه گناهان یا همه گناهان کبیره یا همه گناهان مورد اتفاق مجرمان نشده است و در موارد رجوع به اصل 167 قانون اساسی نیز این سیاست باید توجه شود. از نظر نویسنده، این قاعده از نگاه درون‌سیستمی (نظام حقوقی اسلام)، تعارضی با اصل قانونی‌بودن جرم و مجازات‌ها ندارد و از نظر برون‌سیستمی ـ در ارتباط با نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران ـ با توجه به مجموعه قوانین جاری کشور، به نظر می‌رسد فی‌الجمله تعارض وجود دارد و فقط در موارد خاص رجوع به منابع یا فتاوای معتبر فقهی قابل دفاع است.
کلید واژگان
جبران ترمیمی، جبران خسارت، جنایات بین‌المللی، دستورالعمل سازمان ملل متحد، قربانی
title
Discretionary Punishment Rule for all Sinful Acts in the light of Iranian Legislative Policy
abstract
As one major jurisprudential rule in Islamic criminal law, ta’zir (discretionary punishment) rule is applied for committing sinful acts. Although there is an accord on the principle of this rule, different viewpoints exist on its domain with five distinct jurisprudential rules being available for it. Based on the perspective of Iran’s legislative policy on this rule, criminalization is only done for those sins which disturb the social order and it does not cover all the sins or all the deadly sins or the agreed sins. This policy should also be taken into account in cases of reference to Principle 167 of the Constitution. In author’s opinion, this rule has no conflict with the legality principle of the crime and punishments from in-system or intra system perspective i.e. under Islamic legal system. However, from out-system perspective i.e. under Islamic Republic of Iran’s legal system there seems to be conflict collectively, considering the governing rules of Iran. Hence, referring to valid jurisprudential resources or fatwas (i.e. religious decrees) can merely be defendable in some specific cases.
keyword
Compensatory damages, Damages, International crimes, United Nations guidelines, Victim